มะเร็งต่อมลูกหมาก และค่า PSA
จากสถิติ ปี 2565 โดยสถาบันมะเร็งแห่งชาติ มะเร็งต่อมลูกหมากที่พบบ่อยเป็นอันดับ 4 ในชายไทย ต่อจากมะเร็งตับและนํ้านํ้าดี , มะเร็งปอด , มะเร็งลําไส้ใหญ่และไส้ตรง
ต่อมลูกหมากเป็นอวัยวะส่วนหนึ่งของระบบสืบพันธุ์เพศชาย มีหน้าทีผลิตของเหลว เป็นตัวหล่อลื่นและนําส่งเชื้อ อสุจิในขณะที่มีการหลังของนําอสุจิออกมา
การเกิดมะเร็งของต่อมลูกหมากนั้นเกิดจากเซลล์ของตัว ต่อมลูกหมากนี้ได้เปลียนแปลงไปในลักษณะที่ผิดปกติ คือ มีการเจริญเติบโตและการแบ่งตัวของเซลล์เหล่านี้อย่างรวดเร็ว และมากขึ้นเรือยๆ ทําให้เกิดการอุดตันของหลอด ปัสสาวะ หรือมีการทําลายเซลล์ปกติของต่อมลูกหมาก อย่างมาก
อาการที่พบบ่อยในมะเร็งต่อมลูกหมาก
- ความต้องการปัสสาวะเพิ่มขึ้นโดยเฉพาะตอนกลางคืน
- มีปัญหาในการเริ่มต้นหรือหยุดการปัสสาวะหรือกระแสปัสสาวะอ่อน
- ความไม่สบายระหว่างการปัสสาวะ
- การมีเลือดในปัสสาวะ
- อาการปวดเรื้อรังในบริเวณหลังส่วนล่างหรือเชิงกราน
การตรวจเลือดหาค่า PSA (Prostate-Specific Antigen) เป็นการคัดกรองมะเร็งต่อมลูกหมากทีดี เนื่องจากสะดวก และมีความแม่นยําสูง สารนี้จะถูกผลิตขึ้นมามากกว่าปกติใน ผู้ป่วยมะเร็งต่อมลูกหมาก อย่างไรก็ตามการวินิจฉัยมะเร็ง ต่อมลูกหมากจะต้องมีการตรวจเพิ่มเติม เช่น การตรวจ MRI หรือ การตรวจชิ้นเนื้อ
ระดับ PSA ที่ตรวจพบบ่งชี้ถึงโอกาสในการเกิดมะเร็งที่แตกต่างกันได้
| ระดับ Standard PSA | โอกาสในการเกิดมะเร็ง | ระดับ free PSA | โอกาสในการเกิดมะเร็ง |
| 0-2 ng/mL | 1% | 0-10% | 56% |
| 2-4 ng/mL | 15% | 10-15% | 28% |
| 4-10 ng/mL | 25% | 15-20% | 20% |
| 10 ng/mL | 50% | 20-25% | 16% |
| 25% | 8% |
การแบ่งระยะของโรค แพทย์จะพิจารณาดูจากขนาดของก้อนเนื้อและการกระจายไปยังอวัยวะอื่นๆ ประกอบกับค่า PSA และผลการตรวจเซลล์มะเร็ง
- ระยะเริ่มต้น มะเร็งยังอยู่เฉพาะในต่อมลูกหมาก ค่า PSA น้อยกว่า 10 ในระยะนี้สามารถรักษาให้หายขาดได้
- ระยะไม่ลุกลามหรือแพร่กระจาย มะเร็งยังอยู่เฉพาะในต่อมลูกหมาก ค่า PSA มากกว่า 10 ในระยะนี้สามารถรักษา
ให้หายขาดได้ - ระยะลุกลามอวัยวะข้างเคียง เซลล์มะเร็งเริมมีการกระจายออกนอกต่อมลูกหมากไปยังอวัยวะข้างเคียง
- ระยะแพร่กระจาย เซลล์มะเร็งกระจายไปยังต่อมนํ้าเหลืองหรือกระจายไปยังอวัยวะที่อยู่ไกลออกไป
วิธีการรักษา ขึ้นอยู่กับตําแหน่งและขนาดของก้อนมะเร็ง
- การผ่าตัดเปิดหน้าท้อง
- การผ่าตัดโดยใช้วิธีส่องกล้อง (laparoscopic radical prostatectomy)
- รังสีบําบัด
- ฮอร์โมนบําบัด
พบเร็ว หายขาดได้ การตรวจสุขภาพในระยะเริ่มต้นของโรคมะเร็งต่อมลูกหมาก ยังไม่ลุกลามกระจายตัวไปสู่อวัยวะอื่นของโรค สามารถรักษาให้หายขาดได้ โดยในผู้ชายอายุ 45 ปีขึ้นไป แนะนําตรวจเลือดคัดกรองค่า PSA เป็นประจําทุกปี
